Những năm sau đại dịch Covid 19 chứng kiến những biến động khó lường dưới tác động của tình hình chiến sự toàn cầu, những thay đổi trong chính sách thuế quan quốc tế, và đặc biệt là sự trỗi dậy mạnh mẽ của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI). Để không bị tụt lại phía sau trong bối cảnh đầy thách thức này, các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực tìm kiếm những giải pháp mang tính chiến lược. Bên cạnh các giải pháp cấp thiết như tái cơ cấu tổ chức, tối ưu hóa quy trình vận hành, hay đầu tư vào chuyển đổi số, việc tuyển dụng nhân tài chất lượng với những kỹ năng mới, đa dạng và giữ chân họ cũng trở thành một ưu tiên hàng đầu.
Theo khảo sát xu hướng nhân sự của Anphabe năm 2024, có đến 38.7% doanh nghiệp vẫn tuyển mới, tập trung vào các vị trí thật sự cần thiết, cho thấy nhu cầu bổ sung nhân lực chất lượng vẫn rất lớn. Bên cạnh đó, 34.7% doanh nghiệp dự định gia tăng đội ngũ nhân lực, thể hiện sự lạc quan và mong muốn mở rộng quy mô. Tuy nhiên, thực tế tuyển dụng năm 2024 lại đặt ra không ít thách thức. Cũng theo khảo sát này, có đến 45.7% doanh nghiệp đánh giá rằng họ vẫn vẫn khó tuyển dụng nhân tài chất lượng, cho thấy sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường lao động. 
Nếu trước đây, các gói phúc lợi thường xoay quanh những yếu tố quen thuộc như lương thưởng, bảo hiểm y tế hay các hoạt động team-building mang tính hình thức, thì giờ đây, một yếu tố đang nổi lên như một "vũ khí" cạnh tranh mới, có khả năng tạo ra sự khác biệt rõ rệt trong việc thu hút và giữ chân nhân tài, đó chính là làm việc linh hoạt.
Sự thay đổi trong kỳ vọng: khi "linh hoạt" trở thành "must-have"
Hãy thử hình dung, một ứng viên Gen Z tài năng đang cân nhắc giữa hai lời mời làm việc. Một bên đưa ra mức lương hấp dẫn, nhưng yêu cầu làm việc cố định 8 tiếng tại văn phòng. Bên còn lại có thể mức lương không quá vượt trội, nhưng lại trao quyền tự chủ về thời gian và địa điểm làm việc. Theo dữ liệu năm 2023, có đến 30% Gen Z kỳ vọng công ty cho phép làm việc linh hoạt, và đáng chú ý hơn, 71% sẵn sàng cân nhắc công việc khác nếu công ty không có chế độ này.
Sự ưu tiên cho công việc linh hoạt (thời gian, địa điểm) không còn là một "nice-to-have" mà đang dần trở thành một yếu tố quyết định trong lựa chọn nghề nghiệp, đặc biệt đối với thế hệ lao động trẻ, đối tượng lớn lên trong kỷ nguyên số, quen với sự linh hoạt. Khả năng tự chủ trong việc sắp xếp lịch trình, làm việc từ xa giúp họ tối ưu hóa thời gian, giảm bớt căng thẳng từ việc di chuyển và có không gian để theo đuổi các sở thích cá nhân.
So sánh với các yếu tố "bù": giá trị của sự tự do
Dữ liệu cũng cho thấy một khía cạnh thú vị khác: sự sẵn sàng đánh đổi. Trong các yếu tố "bù" nếu lương không tăng, làm việc linh hoạt (47%) đứng ở vị trí thứ hai, vượt qua cả các yếu tố như trợ cấp đi lại hay kỳ nghỉ dành cho gia đình. Điều này cho thấy, đối với một bộ phận không nhỏ người lao động, sự tự do và linh hoạt trong công việc có giá trị tương đương, thậm chí cao hơn, so với một số phúc lợi tài chính trực tiếp.
Các yếu tố khác như trợ cấp chi phí đi lại (42%), kỳ nghỉ dành cho gia đình (41%), và giải thưởng của công ty & các hoạt động biểu dương (41%) vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng một môi trường làm việc hấp dẫn. Tuy nhiên, sự phổ biến về nhu cầu làm việc linh hoạt cho thấy một sự thay đổi căn bản trong hệ giá trị của người đi làm.
Vì sao "làm việc linh hoạt" trở thành tiêu chuẩn mới?
Sự chuyển dịch này không phải là ngẫu nhiên. Nó được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố:
- Sự phát triển vượt bậc của công nghệ: Internet tốc độ cao, các công cụ cộng tác trực tuyến đã xóa nhòa ranh giới về không gian làm việc. Nhân viên hoàn toàn có thể làm việc hiệu quả từ bất kỳ đâu.
- Thay đổi trong tư duy về công việc: Thế hệ trẻ không còn quan niệm công việc là một "nơi đến" mà là một "hoạt động". Họ coi trọng kết quả công việc hơn là thời gian ngồi tại văn phòng.
- Bài học đắt giá từ đại dịch COVID-19: Đại dịch đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả của mô hình làm việc từ xa, đồng thời thay đổi nhận thức của cả người lao động và nhà quản lý.
- Lợi ích đa chiều: Làm việc linh hoạt mang lại lợi ích không chỉ cho nhân viên (cân bằng cuộc sống, giảm căng thẳng, tăng năng suất) mà còn cho doanh nghiệp (mở rộng nguồn ứng viên, giảm chi phí vận hành, tăng khả năng giữ chân nhân tài).
Thách thức và giải pháp cho doanh nghiệp Việt
Mặc dù tiềm năng là rất lớn, việc triển khai mô hình làm việc linh hoạt tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức: quản lý hiệu suất từ xa, duy trì văn hóa doanh nghiệp, đảm bảo an ninh thông tin, và xây dựng quy trình phù hợp. Tuy nhiên, những thách thức này hoàn toàn có thể vượt qua nếu doanh nghiệp có một chiến lược bài bản và quyết tâm thực hiện:
- Xây dựng chính sách làm việc linh hoạt rõ ràng: Xác định các mô hình phù hợp (hybrid, remote, linh hoạt thời gian), quy định về trách nhiệm, giao tiếp và đánh giá hiệu suất.
- Đầu tư vào công nghệ và công cụ hỗ trợ: Cung cấp các nền tảng giao tiếp, quản lý dự án, bảo mật thông tin để nhân viên làm việc từ xa hiệu quả.
- Đào tạo kỹ năng cho cả quản lý và nhân viên: Trang bị kỹ năng quản lý đội nhóm từ xa, giao tiếp hiệu quả, tự chủ và kỷ luật làm việc.
- Chú trọng xây dựng văn hóa doanh nghiệp từ xa: Tổ chức các hoạt động kết nối trực tuyến, tạo không gian giao tiếp mở, duy trì tinh thần đồng đội.
- Đo lường và điều chỉnh liên tục: Theo dõi các chỉ số về hiệu suất, sự hài lòng của nhân viên, tỷ lệ nghỉ việc để đánh giá và cải thiện chính sách làm việc linh hoạt.
- Lắng nghe ý kiến của nhân viên: Thu thập phản hồi để đảm bảo chính sách phù hợp với nhu cầu thực tế và mang lại lợi ích thiết thực.
Kết luận: Đừng bỏ lỡ "vũ khí" cạnh tranh mới
Làm việc linh hoạt không còn là một xu hướng nhất thời mà đang dần định hình lại tương lai của công việc. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, việc nhận ra và đáp ứng nhu cầu này không chỉ là một hành động nhân văn mà còn là một chiến lược thông minh để thu hút và giữ chân những nhân tài tốt nhất.
Các nhà lãnh đạo và bộ phận HR có thể xem xét lại các chính sách phúc lợi hiện tại và tích cực xây dựng một môi trường làm việc linh hoạt. Bằng cách đó, doanh nghiệp không chỉ nâng cao lợi thế cạnh tranh trên thị trường lao động mà còn xây dựng được một đội ngũ nhân viên gắn kết, năng động và hiệu quả, sẵn sàng đồng hành trên con đường phát triển bền vững.
